Paulina
Czasem trudno uwierzyć, że coś tak niewidocznego jak mikroorganizmy potrafi zmienić samopoczucie, trawienie, a nawet sposób reagowania na stres. Gdy mówi się o probiotykach, od razu pojawia się obraz kapsułek stojących na półce apteki, lecz ich znaczenie zaczyna się dużo wcześniej – w tym, co dzieje się w środku naszego układu pokarmowego każdego dnia. Zanim pojawiły się preparaty, istniały naturalne źródła: fermentowane mleko, kiszonki, sfermentowane napoje. Dziś probiotyki stały się jednym z najczęściej wybieranych suplementów, chociaż ich działanie nadal bywa przedstawiane w uproszczony sposób.
Czym są probiotyki?
Najprościej mówiąc, probiotyki to żywe drobnoustroje, które po dostarczeniu w odpowiedniej ilości wspierają mikroflorę jelitową. Trafiają do przewodu pokarmowego i próbują w nim przetrwać, choć środowisko nie zawsze sprzyja nowym przybyszom. Kwas solny w żołądku, enzymy trawienne czy żółć to naturalne bariery, które mają chronić organizm przed niepotrzebnymi mikroorganizmami. Dopiero te szczepy, które potrafią przez nie przejść, są warte uwagi.
Wbrew potocznym wyobrażeniom probiotyki nie są jednolitą grupą. Ich nazwy mogą brzmieć podobnie, jednak każdy szczep ma swoje właściwości. Nazwa probiotyku składa się z rodzaju, gatunku i oznaczenia literowo-cyfrowego będącego identyfikatorem. To drobny zapis, lecz bez niego trudno przewidzieć, jak dany mikroorganizm zachowa się w jelitach. Dwa probiotyki o tej samej pierwszej części nazwy nie muszą działać tak samo.
Po co sięga się po probiotyki?
Życie codzienne bywa wymagające dla układu pokarmowego. Zmiany w diecie, jedzenie w pośpiechu, podróże, stres, infekcje – wszystko to może zachwiać równowagą mikroflory. Probiotyki bywają pomocne w jej odbudowywaniu lub wzmacnianiu, zwłaszcza gdy w organizmie brakuje korzystnych bakterii.
Osoby stosujące antybiotykoterapię często sięgają po probiotyki, aby ograniczyć ryzyko zaburzeń trawienia. Nie każdy preparat sprawdzi się w tej roli, a skuteczność zależy od dopasowania szczepu do potrzeb organizmu.
Innym powodem, dla którego probiotyki trafiły do codziennych nawyków wielu ludzi, są wyjazdy do krajów o odmiennej florze bakteryjnej. Zmiana wody czy sposobu żywienia potrafi w krótkim czasie rozregulować jelita. W takich sytuacjach część osób zaczyna stosować probiotyki kilka dni przed wyjazdem, licząc na większą stabilność układu pokarmowego.
Na co uważać przy wyborze?
Rynek pełen jest preparatów o obiecujących opisach, przez co łatwo się pogubić. Najlepiej zacząć od sprawdzenia, czy probiotyk zawiera jasno opisane szczepy z pełną nazwą. Ogólne określenia sugerują produkt o przypadkowym składzie.
Kolejna sprawa dotyczy dawki. Probiotyk działa dopiero po osiągnięciu określonego stężenia, a zbyt mała liczba bakterii nie przyniesie większego efektu. Informacja o liczbie CFU zwykle znajduje się na etykiecie.
Warto również zwrócić uwagę na sposób przechowywania. Niektóre szczepy są wrażliwe na temperaturę, dlatego część preparatów wymaga trzymania w lodówce. Inne radzą sobie w temperaturze pokojowej dzięki odpowiedniej technologii stabilizacji. Zlekceważenie zaleceń dotyczących przechowywania może sprawić, że kapsułki zawierają mniej żywych mikroorganizmów niż pierwotnie.
Formy probiotyków też mogą się różnić. Preparaty w kapsułkach są najwygodniejsze, ale istnieją również saszetki, krople czy produkty w postaci żywności fermentowanej. W przypadku dzieci lub osób, które mają trudność z połykaniem kapsułek, alternatywne formy mogą okazać się praktyczniejsze.
Kiedy ostrożność jest szczególnie ważna?
Choć probiotyki kojarzą się z suplementem łagodnym i bezpiecznym, nie są przeznaczone dla każdego. Osoby z poważnymi problemami odpornościowymi, ciężkimi chorobami przewlekłymi lub po zabiegach transplantacyjnych powinny zachować wyjątkową ostrożność. Rzadko, lecz jednak zdarza się, że organizm z zaburzoną odpornością nie radzi sobie z dodatkowymi mikroorganizmami.
Szczególnego podejścia wymagają także wcześniaki i noworodki. W ich przypadku dobór preparatu powinien zawsze opierać się na wskazaniach medycznych.
Jak wprowadzać probiotyki do codziennego rytmu?
Profilaktyczne stosowanie probiotyków warto poprzedzić konsultacją z lekarzem lub z dietetykiem.
Nowy probiotyk najlepiej wprowadzać stopniowo, obserwując reakcję organizmu. Czasem pierwsze dni mogą przynieść lekkie przejściowe zmiany, które mijają po kilku dniach. Wiele osób decyduje się na przyjmowanie probiotyku o stałej porze, najczęściej w przerwie między posiłkami, choć zależy to od zaleceń producenta.
Połączenie probiotyku z dietą bogatą w błonnik bywa pomocne, ponieważ mikroflora jelitowa żywi się właśnie nim. Prebiotyki znajdują się w produktach takich jak cebula, por, czosnek, owies, banany czy cykoria. Nie każdy probiotyk potrzebuje wsparcia prebiotycznego, jednak w codziennej diecie obecność błonnika sprzyja stabilności jelit.
W całym procesie liczy się regularność, ponieważ przerwy w przyjmowaniu mogą sprawić, że probiotyk nie zdąży osiągnąć pełnej aktywności. Oczywiście czas stosowania zależy od celu, dla którego został wybrany.
